خلاصه خبر: نشست نقدی بر رویکردهای اقتصادی و مدیریتی اندازه گیری بهره وری آموزش عالی 10 بهمن با حضور اساتید و پژوهشگران این حوزه در پژوهشکده اقتصاد دانشگاه برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر احمدرضا روشن با اشاره به  بودجه 42 هزار میلیاردی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: بودجه وزارت عتف شامل بودجه دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی در سال 1402 مبلغ 42 هزار میلیارد تومان بود که به نظر می رسد در تخصیص بودجه آموزش عالی باید بازنگری شود.
وی در تشریح معیارهای تخصیص بودجه به دانشگاه ها اظهار داشت: هزینه سرانه دانشجو، هزینه سرانه خدمات آموزشی، هزینه سرانه پژوهش، برون دادهای آموزشی (دانش آموختگان) و برون دادهای پژوهشی (کتاب، مقاله، طرح تحقیقاتی)، معیارهای تخصیص بودجه به دانشگاه ها می باشند.
عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی از بهره وری به عنوان یک معیار تخصیص بودجه نام برد و افزود: ساده ترین تعریف از بهره وری، می گوید، بهره وری نسبت خروجی به ورودی است. بهره وری از دیدگاه مدیریت نیز شامل دو قسمت؛ کارایی و اثربخشی است. از بهره وری تعاریف مختلفی وجود دارد و با توجه به پیچیدگی های محاسبه بهره وری در آموزش عالی، با ابهامات زیادی مواجه هستیم. محاسبه بهره وری آموزش عالی و دانشگاه ها ساده نیست و روش های محاسبه بهره وری شرکت های تولید کننده کالا و خدمات با روش های محاسبه بهره وری آموزش عالی متفاوت است. بر این اساس بهره وری آموزش عالی، دچار کم برآوردی است و لذا اعتبارات عمومی که به بخش آموزش عالی تعلق می گیرد، کمتر از استحقاق آن است.
دکتر روشن تصریح کرد: مهم ترین کارکرد آموزش عالی تأثیر بر کیفیت و تجربه یادگیری دانشجویان است. آموزش عالی آثار غیر بازاری بسیاری دارد و بهره وری با توجه به اهداف و اولویت های آموزش عالی از چارچوب مفهومی متفاوتی برخوردار است. در آموزش عالی کارآمدی مهم است نه کارایی و باید به جای کاهش هزینه، کاهش اتلاف منابع آورده شود.
وی در تشریح مدل پیشنهادی بهره وری در آموزش عالی گفت: مدل پیشنهادی ما یک مثلث با سه ضلع؛ اثربخشی، توسعه پایدار و تعالی است. این سه ضلع می توانند در کنار یکدیگر یک سیستم آموزش عالی که بیشترین تأثیر را بر رشد اقتصادی و رشد جامعه داشته باشد، عرضه کنند.
دکتر روشن در ادامه به منافع غیر پولی و منافع غیرمستقیم آموزش عالی اشاره کرد و افزود: منافع غیر مستقیم آموزش عالی بر افراد و جامعه باید دیده شود. یک فرد دانشگاهی مشارکت سیاسی آگاهانه تری دارد، در امور اجتماعی مسئولیت پذیر تر است و در تربیت فرزندان خود دقت نظر بیشتری دارد. یک فرد دانشگاهی رفتارهای شهروندی بهتری از خود بروز می دهد و در کاهش هزینه های اجتماعی و هزینه های درمانی و بهداشتی به دلیل سطح سواد بالاتر، دخیل است.
وی در خصوص اهمیت آموزش عالی خاطر نشان کرد: ماده خام در آموزش عالی ذهن و ارتقاء فکری، برون داد آن است. مهم ترین درون داد و برون داد دانشگاه ها، انسان است. دانشگاه ها بر روی انسان کار می کنند و این اهمیت آموزش عالی را می رساند و پیچیدگی محاسبه بهره وری آن را توجیه می کند. استفاده از مدل های عمومی محاسبه بهره وری برای آموزش عالی مناسب نیست.
عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی در پایان گفت: کشور نیازمند بازنگری در عدالت تخصیصی است و باید شاخص های توسعه انسانی و شاخص های بهره وری تعمیم یافته به کار گرفته شود و در تخصیص منابع به بخش آموزش عالی باید دست و دلبازانه بود. باید به دانشگاه ها اعتماد کرد و به آن ها بودجه بهتری اختصاص داد. چرا که آینده دنیا را دانشگاه ها و دانشگاهیان می سازند و در واقع سعادت بشریت در گرو علم است و این دانشگاه ها هستند که تولید علم می کنند پس نیازمند حمایت و تخصیص بودجه بیشتری می باشند.
در بخش دیگری از این نشست پنل تخصصی با حضور دکتر خدایار معاون توسعه منابع و سرمایه انسانی دانشگاه، دکتر نسیم نهاوندی مدیر دفتر نظارت و ارزیابی راهبردی دانشگاه، دکتر هادی یوسفی پژوهشگر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و دکتر امیر حسین مزینی معاون پژوهشکده اقتصاد برگزار شد و هر یک از اساتید، نقطه نظرات خود را در خصوص مسائل مطرح شده، بیان کردند.